Choroby reumatologiczne to szeroka grupa schorzeń, które dotykają stawy, mięśnie, kości oraz tkanki łączne. Mogą powodować ból, ograniczenie ruchomości, a w niektórych przypadkach prowadzić do niepełnosprawności. Wiele z nich ma charakter przewlekły i wymaga długotrwałej terapii. Wśród najczęstszych chorób reumatologicznych wyróżnia się chorobę zwyrodnieniową stawów, reumatoidalne zapalenie stawów, dnę moczanową oraz zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa.
Choroba zwyrodnieniowa stawów – przyczyny i objawy
Jedną z najczęściej diagnozowanych chorób reumatologicznych jest choroba zwyrodnieniowa stawów, która rozwija się w wyniku stopniowego zużycia chrząstki stawowej. W początkowych stadiach objawia się bólem stawowym podczas ruchu, a z czasem prowadzi do ograniczenia ich ruchomości i deformacji.
Do czynników sprzyjających rozwojowi choroby należą:
- wiek (najczęściej dotyka osób po 50. roku życia),
- nadwaga i otyłość, które obciążają stawy,
- urazy i przeciążenia,
- predyspozycje genetyczne,
- zaburzenia hormonalne i metaboliczne.
Najczęściej dotknięte chorobą są stawy kolanowe, biodrowe, kręgosłupa oraz rąk. W zaawansowanych stadiach może dojść do znacznego ograniczenia ruchomości i przewlekłego bólu, który utrudnia codzienne funkcjonowanie.
Reumatoidalne zapalenie stawów – przewlekła choroba zapalna
Reumatoidalne zapalenie stawów (RZS) to autoimmunologiczna choroba, w której układ odpornościowy atakuje własne tkanki stawowe, prowadząc do przewlekłego stanu zapalnego. Charakteryzuje się symetrycznym zajęciem stawów (najczęściej rąk i nadgarstków), poranną sztywnością oraz stopniową deformacją stawów.
Przyczyny RZS nie są do końca poznane, ale wiadomo, że na rozwój choroby wpływają czynniki genetyczne, palenie tytoniu oraz infekcje wirusowe i bakteryjne. Nieleczone RZS może prowadzić do trwałego uszkodzenia stawów i upośledzenia funkcji ruchowych.
Dna moczanowa – choroba metaboliczna stawów
Dna moczanowa to choroba wynikająca z nadmiernego stężenia kwasu moczowego we krwi, co prowadzi do odkładania się kryształów moczanu sodu w stawach. Objawia się nagłymi, bardzo bolesnymi atakami zapalenia stawów, najczęściej w okolicy dużego palca u stopy.
Czynnikami ryzyka są:
- dieta bogata w puryny (czerwone mięso, alkohol, owoce morza),
- nadwaga i otyłość,
- nadciśnienie tętnicze i choroby nerek,
- predyspozycje genetyczne.
Długotrwała dna moczanowa może prowadzić do uszkodzenia stawów i powstawania tzw. guzków dnawych.
Zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa – stopniowe usztywnienie kręgosłupa
Zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa (ZZSK) to przewlekła choroba zapalna atakująca stawy kręgosłupa i stawy krzyżowo-biodrowe. Prowadzi do stopniowego zesztywnienia i ograniczenia ruchomości kręgosłupa.
Objawy ZZSK obejmują:
- ból i sztywność w dolnej części pleców, nasilające się w spoczynku,
- postępujące ograniczenie ruchomości kręgosłupa,
- w zaawansowanych przypadkach – pochylona sylwetka i trudności z oddychaniem.
Na rozwój ZZSK wpływają predyspozycje genetyczne (obecność antygenu HLA-B27) oraz czynniki środowiskowe.
Jak dbać o stawy i zapobiegać chorobom reumatologicznym?
Nie zawsze można uniknąć chorób reumatologicznych, ale istnieją sposoby na zmniejszenie ryzyka ich wystąpienia:
- Regularna aktywność fizyczna – ćwiczenia wzmacniające mięśnie i poprawiające elastyczność stawów, np. joga, pływanie czy tai chi.
- Zdrowa dieta – bogata w warzywa, owoce, zdrowe tłuszcze (np. omega-3) oraz produkty o niskiej zawartości puryn w przypadku dny moczanowej.
- Unikanie nadwagi i otyłości – nadmierna masa ciała obciąża stawy, szczególnie kolanowe i biodrowe.
- Profilaktyka urazów – unikanie przeciążeń i długotrwałego siedzenia w jednej pozycji.
- Regularne badania i wizyty u lekarza – wczesne wykrycie problemów stawowych pozwala na szybsze wdrożenie leczenia i spowolnienie progresji choroby.
Podsumowanie
Choroby reumatologiczne mogą znacząco wpłynąć na jakość życia, powodując ból, ograniczenie ruchomości i stopniową degradację stawów. Wczesna diagnoza i odpowiednie leczenie pozwalają jednak spowolnić postęp choroby i zmniejszyć dolegliwości. Jeśli zauważasz u siebie nawracający ból stawów, sztywność czy trudności w poruszaniu się, warto skonsultować się z lekarzem, który pomoże dobrać odpowiednie metody leczenia i profilaktyki.