Ból kolana to jedna z najczęstszych dolegliwości ortopedycznych, która może dotyczyć osób w każdym wieku. Staw kolanowy jest codziennie narażony na duże obciążenia, dlatego ból może wynikać zarówno z urazów, przeciążeń, jak i zmian zwyrodnieniowych. Czasami ból kolana jest objawem choroby ogólnoustrojowej, np. reumatoidalnego zapalenia stawów.

Dlaczego boli kolano?

Przyczyny bólu kolana można podzielić na dwie główne grupy:

• Urazy i kontuzje – np. uszkodzenie więzadeł, łąkotek, złamania,
• Przeciążenia i zmiany chorobowe – np. choroba zwyrodnieniowa, zapalenia stawu, przeciążenia mięśni i ścięgien.

Dodatkowo ból kolana może być wynikiem schorzeń innych narządów, np. problemów z biodrem czy kręgosłupem lędźwiowym.

Ból kolana spowodowany przeciążeniem

Nie każdy ból kolana jest wynikiem nagłego urazu. Czasem dolegliwości pojawiają się stopniowo w wyniku powtarzających się mikrourazów i przeciążeń.

• Ból rzepki – najczęstsza przyczyna przewlekłego bólu kolana. Pojawia się z przodu kolana, szczególnie przy wchodzeniu po schodach, bieganiu lub długotrwałym siedzeniu.
• Zapalenie kaletki maziowej – stan zapalny małych torebek z płynem w okolicy kolana, często związany z długotrwałym klęczeniem lub intensywnym wysiłkiem fizycznym.
• Kolano skoczka (zapalenie więzadła rzepki) – ból występuje z przodu kolana, zwłaszcza podczas skakania, biegania i wchodzenia po schodach.
• Choroba zwyrodnieniowa stawu kolanowego – uszkodzenie chrząstki stawowej prowadzące do bólu, sztywności i ograniczenia ruchomości. Częściej dotyczy osób po 50. roku życia.

Ból kolana po urazie

Nagły uraz kolana może prowadzić do uszkodzenia różnych struktur stawu.

• Naciągnięcie mięśni – nadwyrężenie mięśni uda (czworogłowego lub dwugłowego), często w wyniku gwałtownego ruchu. Objawia się bólem i ograniczoną ruchomością.
• Uszkodzenie łąkotki – ból może być odczuwany wewnątrz kolana lub po jego bokach, często towarzyszy mu obrzęk i trudności w pełnym prostowaniu lub zginaniu kolana.
• Uszkodzenie więzadeł (np. krzyżowego przedniego – ACL) – typowe dla sportowców. Kolano puchnie, staje się niestabilne i może dochodzić do uczucia „uciekania” nogi.

Ból kolana związany z chorobami ogólnoustrojowymi

Ból kolana może być także wynikiem różnych chorób zapalnych i autoimmunologicznych.

• Reumatoidalne zapalenie stawów (RZS) – powoduje ból, sztywność i obrzęk wielu stawów, zwłaszcza rano.
• Dna moczanowa – nagły, bardzo silny ból kolana związany z odkładaniem się kryształków kwasu moczowego w stawie.
• Infekcyjne zapalenie stawu – bólowi kolana towarzyszy gorączka, zaczerwienienie i obrzęk.

Kiedy zgłosić się do lekarza?

W niektórych przypadkach ból kolana wymaga natychmiastowej konsultacji lekarskiej. Powinieneś zgłosić się do specjalisty, jeśli:

• Nie możesz stanąć na nodze, a kolano jest niestabilne,
• Występuje znaczny obrzęk lub deformacja,
• Pojawiła się gorączka i zaczerwienienie kolana,
• Ból nie ustępuje lub nasila się pomimo odpoczynku i leczenia domowego.

Co zrobić, gdy boli kolano?

Jeśli ból pojawił się po urazie lub wysiłku, możesz zastosować kilka domowych metod:

• Odpoczynek – unikaj aktywności, które nasilają ból,
• Zimne okłady – przykładanie lodu przez 15 minut co kilka godzin może zmniejszyć ból i obrzęk,
• Uniesienie nogi – trzymanie kolana powyżej poziomu serca pomaga zmniejszyć opuchliznę,
• Leki przeciwbólowe i przeciwzapalne – np. ibuprofen, paracetamol, jeśli nie ma przeciwwskazań,
• Elastyczny bandaż lub orteza – może pomóc ustabilizować staw i zmniejszyć obrzęk.

Jak leczyć ból kolana?

Leczenie bólu kolana zależy od przyczyny dolegliwości.

• Fizjoterapia – wzmacnianie mięśni, poprawa ruchomości i stabilizacji stawu.
• Leczenie farmakologiczne – leki przeciwbólowe, przeciwzapalne, a w niektórych przypadkach zastrzyki dostawowe.
• Ortezy i wkładki ortopedyczne – mogą pomóc w stabilizacji stawu i zmniejszeniu bólu.
• Redukcja masy ciała – jeśli nadwaga przyczynia się do bólu kolan, zmniejszenie obciążenia może poprawić stan stawów.
• Leczenie operacyjne – w przypadku poważnych uszkodzeń (np. zerwania więzadeł) może być konieczna operacja, np. artroskopia lub endoprotezoplastyka.

Podsumowanie

Ból kolana to częsty problem, który może mieć różne przyczyny – od przeciążenia i drobnych urazów po poważne choroby stawów. W przypadku przewlekłego bólu, trudności z chodzeniem, obrzęku lub innych niepokojących objawów warto skonsultować się z lekarzem, aby ustalić przyczynę i odpowiednie leczenie.