Nadciśnienie tętnicze, czyli podwyższone ciśnienie krwi, to powszechny problem zdrowotny, który może prowadzić do poważnych powikłań, jeśli nie zostanie odpowiednio kontrolowany. Mierzone jest jako dwa parametry: ciśnienie skurczowe (górna wartość) i ciśnienie rozkurczowe (dolna wartość). O nadciśnieniu mówimy, gdy wartości wynoszą co najmniej 140 mm Hg dla ciśnienia skurczowego i/lub 90 mm Hg dla ciśnienia rozkurczowego. Ważne jest regularne monitorowanie ciśnienia, ponieważ nawet bez objawów może dojść do rozwoju choroby.
Rodzaje nadciśnienia tętniczego
Nadciśnienie można podzielić na dwie główne kategorie:
-
Nadciśnienie pierwotne (samoistne): Stanowi ponad 90% przypadków. Przyczyny tego typu nadciśnienia nie są do końca jasne, choć mogą obejmować czynniki genetyczne, dietetyczne, styl życia oraz starzenie się.
-
Nadciśnienie wtórne: Występuje rzadziej i jest wynikiem określonych schorzeń lub stanów, które wpływają na ciśnienie krwi. Zrozumienie jego przyczyn jest kluczowe dla skutecznego leczenia.
Przyczyny nadciśnienia wtórnego
Nadciśnienie wtórne może być spowodowane przez różne czynniki związane z innymi chorobami lub zaburzeniami. Najczęściej wymienia się:
- Choroby nerek: Problemy z nerkami, takie jak nadciśnienie nerkowonaczyniowe (związane z naczyniami nerkowymi) lub nadciśnienie miąższowe (związane z miąższem nerek), mogą prowadzić do wzrostu ciśnienia.
- Zaburzenia hormonalne: Różne choroby gruczołów dokrewnych, jak zespół Cushinga, guz chromochłonny, nadczynność lub niedoczynność tarczycy, mogą powodować nadciśnienie. Hiperaldosteronizm, czyli nadmierna produkcja aldosteronu, również przyczynia się do wzrostu ciśnienia krwi.
- Wady wrodzone: Zwężenie aorty (koarktacja) jest przykładem wady, która może prowadzić do nadciśnienia.
- Ciąża: Stan przedrzucawkowy, który może rozwinąć się u kobiet w ciąży, to również istotny czynnik ryzyka nadciśnienia.
- Choroby układu nerwowego: Zwiększone ciśnienie wewnątrzczaszkowe lub inne zaburzenia neurologiczne, jak zespół Guillaina-Barrégo, mogą wpływać na ciśnienie krwi.
- Leki i substancje: Niektóre leki, takie jak kortykosteroidy, doustne środki antykoncepcyjne czy sympatykomimetyki (obecne np. w kroplach do nosa), mogą podnosić ciśnienie krwi. Podobnie działają substancje toksyczne, jak amfetamina, kokaina, a także alkohol i nikotyna.
- Zaburzenia snu: Obturacyjny bezdech senny, stan, w którym podczas snu dochodzi do przerw w oddychaniu, często prowadzi do nadciśnienia.
Izolowane nadciśnienie skurczowe
Szczególnym rodzajem nadciśnienia jest izolowane nadciśnienie skurczowe, które charakteryzuje się podwyższonym ciśnieniem skurczowym przy jednoczesnym prawidłowym ciśnieniu rozkurczowym. Jest to częstsze u osób starszych, u których zwiększona sztywność aorty może powodować takie zmiany. Innymi przyczynami mogą być choroby związane z zwiększonym rzutem serca, jak niedomykalność zastawki aortalnej, niedokrwistość, nadczynność tarczycy czy przetoki tętniczo-żylne.
Klasyfikacja nadciśnienia
Nadciśnienie klasyfikuje się na podstawie poziomu ciśnienia krwi. Oto ogólne wytyczne:
- Optymalne ciśnienie: Skurczowe poniżej 120 mm Hg i rozkurczowe poniżej 80 mm Hg.
- Prawidłowe ciśnienie: Skurczowe 120–129 mm Hg i/lub rozkurczowe 80–84 mm Hg.
- Wysokie prawidłowe ciśnienie: Skurczowe 130–139 mm Hg i/lub rozkurczowe 85–89 mm Hg.
- Nadciśnienie I stopnia: Skurczowe 140–159 mm Hg i/lub rozkurczowe 90–99 mm Hg.
- Nadciśnienie II stopnia: Skurczowe 160–179 mm Hg i/lub rozkurczowe 100–109 mm Hg.
- Nadciśnienie III stopnia: Skurczowe ≥180 mm Hg i/lub rozkurczowe ≥110 mm Hg.
- Izolowane nadciśnienie skurczowe: Skurczowe ≥140 mm Hg, ale rozkurczowe <90 mm Hg.
Gdy wartość ciśnienia skurczowego i rozkurczowego znajduje się w różnych kategoriach, ostateczna klasyfikacja opiera się na wyższej wartości.
Podsumowanie
Nadciśnienie tętnicze to złożona choroba, która może mieć różne przyczyny i formy. Ważne jest rozpoznanie, jaki typ nadciśnienia występuje, aby wdrożyć odpowiednie leczenie i kontrolę. Regularne badania ciśnienia są kluczowe, szczególnie dla osób z grupy ryzyka. Jeśli zauważasz u siebie objawy nadciśnienia lub masz pytania, nie wahaj się skonsultować z lekarzem.