Choroby układu krążenia, w tym niewydolność krążenia, są jednymi z najczęstszych problemów zdrowotnych współczesnych społeczeństw. Na te schorzenia wpływa wiele czynników, a ich objawy i przebieg mogą się różnić w zależności od przyczyny i stopnia zaawansowania choroby. Choroby te dotyczą głównie serca oraz naczyń krwionośnych, które odpowiedzialne są za dostarczanie krwi bogatej w tlen do całego organizmu.
Podział chorób wieńcowych
Choroba niedokrwienna serca, czyli ChNS, dzieli się na dwie główne grupy: przewlekłe zespoły wieńcowe i ostre zespoły wieńcowe (OZW).
-
Przewlekłe zespoły wieńcowe to schorzenia, które rozwijają się stopniowo i utrzymują się przez dłuższy czas. Najczęstszym przypadkiem jest zwężenie tętnic wieńcowych, które powoduje przewlekłe niedokrwienie serca. Istnieją również mniej typowe postaci, takie jak dławica mikronaczyniowa (dotycząca małych naczyń serca) czy dławica związana z mostkami mięśniowymi nad tętnicami wieńcowymi.
-
Ostre zespoły wieńcowe (OZW) charakteryzują się nagłym i gwałtownym pogorszeniem stanu zdrowia pacjenta, często związanym z poważnym ograniczeniem przepływu krwi przez tętnice wieńcowe. OZW dzieli się na zawał serca z uniesieniem odcinka ST (STEMI) i zawał serca bez uniesienia odcinka ST (NSTEMI). STEMI wiąże się z całkowitym zamknięciem tętnicy, podczas gdy NSTEMI jest wynikiem częściowego zamknięcia naczynia. Obie te formy wymagają szybkiej interwencji medycznej.
Przyczyny chorób układu krążenia
Najczęstszą przyczyną chorób serca i układu krążenia jest miażdżyca – choroba, w której ściany tętnic ulegają stwardnieniu i zwężeniu przez odkładające się blaszki miażdżycowe. W wyniku tego przepływ krwi do serca zostaje ograniczony, co może prowadzić do zawału serca lub dławicy piersiowej. Inne rzadsze przyczyny to skurcze naczyń, zatory tętnic wieńcowych, zapalenie tętnic, czy zaburzenia krzepliwości krwi.
Klasyfikacja zawału serca
Zawały serca są klasyfikowane na podstawie wielu kryteriów, takich jak obraz EKG czy mechanizm powstania. Najczęściej diagnozuje się zawały typu 1, które są wynikiem uszkodzenia blaszki miażdżycowej w tętnicy wieńcowej. Typ 2 to zawały spowodowane zaburzeniami równowagi między zapotrzebowaniem serca na tlen a jego dostarczaniem – przyczynami mogą być m.in. nadciśnienie, arytmie, czy skurcze tętnic. Istnieją również inne rzadziej spotykane typy, jak zawały związane z procedurami medycznymi (typ 4 i 5).
Objawy i diagnostyka arytmii
Arytmie, czyli zaburzenia rytmu serca, mogą być nadkomorowe (pochodzące z górnych części serca) lub komorowe (z niższych jego partii). W zależności od rodzaju, arytmie mogą przebiegać bezobjawowo lub wywoływać takie dolegliwości jak kołatanie serca, zawroty głowy, a w skrajnych przypadkach omdlenia i zatrzymanie krążenia.
Diagnoza arytmii odbywa się na podstawie badania elektrokardiograficznego (EKG). Lekarze mogą także zlecić dodatkowe badania, takie jak 24-godzinne monitorowanie metodą Holtera, które rejestruje pracę serca przez całą dobę, pozwalając na wychwycenie epizodów arytmii.
Przewlekła niewydolność serca
Niewydolność serca to stan, w którym serce nie jest w stanie pompować wystarczającej ilości krwi, aby zaspokoić potrzeby organizmu. Może to być wynikiem uszkodzenia mięśnia sercowego, np. po przebytym zawale. Objawy niewydolności serca obejmują duszności, zmęczenie, obrzęki nóg oraz zmniejszoną tolerancję wysiłku.
Niewydolność serca dzieli się na świeżo rozpoznaną, przemijającą i przewlekłą. Przewlekła niewydolność serca może być stabilna przez pewien czas, ale może też się pogarszać, co wymaga szybkiej reakcji medycznej. W zależności od frakcji wyrzutowej lewej komory serca, niewydolność dzieli się na skurczową (ze zmniejszoną frakcją wyrzutową) oraz rozkurczową (z zachowaną frakcją).
Uszkodzenie mięśnia sercowego
Uszkodzenie mięśnia sercowego może być ostre lub przewlekłe. Ostre uszkodzenia zwykle związane są z niedokrwieniem serca, na przykład podczas zawału. Przewlekłe uszkodzenia są wynikiem długotrwałych problemów zdrowotnych, takich jak choroba wieńcowa. Najważniejszym wskaźnikiem uszkodzenia serca są podwyższone poziomy troponin we krwi, które świadczą o uszkodzeniu mięśnia sercowego.
Podsumowanie
Choroby układu krążenia są złożonym problemem, który dotyka miliony ludzi na całym świecie. Kluczowe jest szybkie rozpoznanie objawów oraz zastosowanie odpowiednich metod diagnostycznych i leczenia, aby uniknąć poważnych powikłań, takich jak zawał serca czy nagły zgon sercowy. Jeśli zauważasz u siebie objawy, takie jak ból w klatce piersiowej, duszności czy kołatanie serca, skontaktuj się z lekarzem, aby omówić dalsze kroki diagnostyczne. Wczesna interwencja może uratować życie.