Refluks żołądkowo-przełykowy, zwany także chorobą refluksową przełyku (ChRP), to stan, w którym kwaśna treść żołądkowa cofa się do przełyku, powodując nieprzyjemne objawy i czasem poważne powikłania. Kluczowym objawem jest zgaga, czyli uczucie pieczenia w klatce piersiowej, oraz cofanie się pokarmu do przełyku. Objawy te często nasilają się po obfitych lub tłustych posiłkach, podczas pochylania się, a także w pozycji leżącej.

Za refluks odpowiada niewłaściwe działanie dolnego zwieracza przełyku – mięśnia, który normalnie zapobiega cofaniu się treści żołądkowej. Gdy ten mechanizm zawodzi, kwaśny sok żołądkowy podrażnia delikatną śluzówkę przełyku. Do innych czynników ryzyka należą otyłość, ciąża, przepuklina rozworu przełykowego, niektóre choroby przewlekłe (np. cukrzyca, twardzina), a także stosowanie pewnych leków, takich jak środki antykoncepcyjne, blokery kanału wapniowego czy teofilina. Styl życia, dieta i palenie tytoniu również zwiększają ryzyko wystąpienia refluksu.

Refluks jest dość powszechnym problemem zdrowotnym. W populacji ogólnej objawy mogą występować raz lub dwa razy w tygodniu u około 20% osób. Choroba dotyka ludzi niezależnie od płci, choć jej powikłania są częstsze u mężczyzn. Częstość występowania wzrasta wraz z wiekiem, szczególnie w krajach europejskich.

Typowe objawy obejmują pieczenie za mostkiem, odbijania, uczucie cofania się pokarmu oraz bóle w górnej części brzucha. Czasem refluks daje nietypowe symptomy, takie jak chrypka, poranny kaszel, ból w klatce piersiowej przypominający dolegliwości sercowe czy uczucie "kluski" w gardle. Alarmującymi objawami, wymagającymi pilnej wizyty u lekarza, są problemy z przełykaniem, ból podczas przełykania, niezamierzona utrata masy ciała, nocne bóle brzucha oraz przewlekłe wymioty czy krwawienia.

Nieleczony refluks może prowadzić do groźnych powikłań, takich jak zwężenie przełyku, przewlekłe zapalenie błony śluzowej, krwawienia, a w skrajnych przypadkach nawet rak gruczołowy przełyku. U około 10% pacjentów rozwija się tzw. przełyk Barretta, stan przedrakowy wymagający regularnych kontroli endoskopowych.

Leczenie refluksu opiera się przede wszystkim na zmianach stylu życia i diecie. Ważne jest spożywanie mniejszych, lekkostrawnych posiłków i unikanie jedzenia przed snem. Zaleca się rezygnację z tłustych, pikantnych potraw, napojów gazowanych, kawy, czekolady oraz alkoholu. Redukcja masy ciała u osób z nadwagą lub otyłością może znacznie złagodzić objawy. Dobrym nawykiem jest również spanie z uniesionym wezgłowiem oraz unikanie ciasnych ubrań.

Doraźną ulgę przynoszą dostępne bez recepty leki zobojętniające sok żołądkowy, ale ich długotrwałe stosowanie bez konsultacji z lekarzem nie jest zalecane. W przypadku przewlekłego refluksu skuteczne są inhibitory pompy protonowej, które zmniejszają wydzielanie kwasu solnego w żołądku. Leki te, stosowane w najniższej skutecznej dawce, pozwalają na kontrolowanie choroby.

Chociaż refluks jest schorzeniem przewlekłym, odpowiednie leczenie i zmiany w stylu życia mogą poprawić jakość życia pacjenta i zapobiec powikłaniom. Warto regularnie monitorować stan zdrowia u lekarza i przestrzegać zaleceń dietetycznych.

Jeśli zauważasz u siebie objawy refluksu, nie zwlekaj – skontaktuj się z lekarzem, aby uzyskać pomoc i odpowiednie leczenie.