Zapalenie pęcherza i zakażenia układu moczowego: objawy, przyczyny i leczenie

Zakażenia układu moczowego (ZUM) to częsta dolegliwość, najczęściej wywołana przez bakterie, które dostają się do dróg moczowych przez cewkę moczową i namnażają się w pęcherzu. Stan ten powoduje objawy takie jak ból przy oddawaniu moczu, częstomocz czy dyskomfort w podbrzuszu. W cięższych przypadkach bakterie mogą przemieszczać się do nerek, wywołując odmiedniczkowe zapalenie nerek.

Przyczyny zakażeń układu moczowego
W normalnych warunkach układ moczowy powyżej zwieracza pęcherza jest jałowy. Najczęstszym czynnikiem powodującym ZUM jest bakteria Escherichia coli (E. coli), która naturalnie występuje w jelicie grubym. Może przedostać się z okolicy odbytu do cewki moczowej, a stamtąd do pęcherza. U kobiet zakażenia występują częściej z powodu krótszej cewki moczowej i bliskości ujścia cewki do odbytu.

Zakażenia mogą mieć charakter niepowikłany (bez dodatkowych czynników ryzyka) lub powikłany, jeśli występują przeszkody w odpływie moczu, np. w przypadku kamicy nerkowej, schorzeń prostaty, cukrzycy czy obecności cewnika.

Objawy zapalenia pęcherza moczowego
Typowe objawy ostrego zapalenia pęcherza to:

• pieczenie lub ból podczas oddawania moczu,
• częste oddawanie niewielkich ilości moczu,
• pobolewanie w podbrzuszu,
• ciemnobrunatne lub czerwonawe zabarwienie moczu (krwiomocz).

W przypadku zakażenia nerek objawy mogą obejmować gorączkę powyżej 38°C, ból w okolicy lędźwiowej, nudności oraz wymioty.

Zakażenie układu moczowego u dzieci
U najmłodszych dzieci objawy mogą być niespecyficzne, jak gorączka, drażliwość czy brak apetytu. U starszych dzieci częściej pojawia się ból brzucha, pieczenie przy oddawaniu moczu lub moczenie się.

Czynniki ryzyka i nawroty
U kobiet ZUM mogą być wywoływane przez aktywność seksualną, stosowanie środków plemnikobójczych czy obecność anatomicznych anomalii. Wiele kobiet doświadcza nawracających infekcji, które mogą występować kilka razy w roku i znacznie wpływać na jakość życia.

Diagnostyka i leczenie
W przypadku objawów ZUM zaleca się wizytę u lekarza. Rozpoznanie opiera się na wywiadzie i badaniu moczu. Zwiększona liczba leukocytów w moczu oraz obecność bakterii w posiewie potwierdzają zakażenie. Jeśli podejrzewa się powikłania lub nieprawidłowości, lekarz może zlecić dodatkowe badania obrazowe, takie jak USG, urografia czy tomografia komputerowa.

Leczenie zapalenia pęcherza polega na stosowaniu antybiotyków, zwykle przez kilka dni. W przypadkach powikłanych zakażeń lub przy odmiedniczkowym zapaleniu nerek terapia może być dłuższa i bardziej złożona.

Bakteriomocz bezobjawowy
Jeśli w badaniach stwierdza się obecność bakterii w moczu, ale nie ma objawów, leczenie nie jest zwykle konieczne, z wyjątkiem szczególnych sytuacji, jak ciąża czy planowane zabiegi urologiczne.

Domowe sposoby i profilaktyka
W leczeniu wspomagającym i profilaktyce ZUM ważne są:

• picie dużej ilości wody, aby wypłukać bakterie z dróg moczowych,
• unikanie zalegania moczu przez regularne opróżnianie pęcherza,
• higiena intymna – wycieranie się od przodu do tyłu,
• unikanie irytujących środków do higieny intymnej.

W niektórych przypadkach pomocne mogą być preparaty z żurawiną, które utrudniają przyleganie bakterii do ścian dróg moczowych.

Kiedy zgłosić się do lekarza?
Objawy takie jak wysoka gorączka, silny ból w okolicy lędźwiowej, krwiomocz lub nawracające infekcje wymagają konsultacji medycznej. Kobiety z przewlekłymi zakażeniami mogą skorzystać z leków na receptę przy pierwszych objawach infekcji.

Jeśli podejrzewasz zakażenie układu moczowego, nie zwlekaj z wizytą u lekarza. Wczesna diagnoza i leczenie mogą zapobiec poważnym powikłaniom.