Rwa kulszowa, potocznie nazywana "korzonkami", to ból promieniujący od dolnej części pleców przez pośladek, tylną część uda, aż do stopy. Objawy mogą wystąpić nagle, np. po urazie, przeciążeniu kręgosłupa, lub rozwijać się stopniowo. Ból jest zazwyczaj intensywny i ogranicza codzienną aktywność. Dodatkowo mogą występować mrowienie, drętwienie czy osłabienie siły mięśniowej w tej samej okolicy. Rwa kulszowa wymaga precyzyjnej diagnozy i odpowiedniego leczenia, które zależy od jej przyczyny.

Czym jest rwa kulszowa?

Rwa kulszowa jest bólem związanym z nerwem kulszowym – największym nerwem w organizmie człowieka. Powstaje on z korzeni nerwowych odcinka lędźwiowo-krzyżowego kręgosłupa (L4-S3). Nerw biegnie od dolnej części pleców przez pośladek, tylną część uda, aż do stopy. Objawy rwy kulszowej wynikają z ucisku lub podrażnienia tego nerwu lub korzeni nerwowych.

Przyczyny rwy kulszowej

Najczęstszą przyczyną rwy kulszowej jest ucisk korzeni nerwowych spowodowany procesami zwyrodnieniowymi kręgosłupa, takimi jak:

• Dyskopatia: Uszkodzenie krążka międzykręgowego, prowadzące do ucisku na korzenie nerwowe.
• Przepuklina jądra miażdżystego: Wypadnięcie fragmentu krążka międzykręgowego do kanału kręgowego, powodujące ból i objawy neurologiczne.
• Zwężenie kanału kręgowego: Proces zwyrodnieniowy powodujący ucisk na korzenie nerwowe.
• Zespół mięśnia gruszkowatego: Ucisk nerwu przez napięty mięsień w okolicy pośladka.

Rzadziej przyczyną mogą być nowotwory, zmiany ropne lub choroby zapalne, takie jak zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa.

Objawy rwy kulszowej

Objawy rwy kulszowej obejmują:

• Ból promieniujący: Od dolnej części pleców przez pośladek, tylną część uda, aż do stopy.
• Zaburzenia czucia: Mrowienie, drętwienie, a czasem osłabione czucie na skórze wzdłuż unerwienia nerwu.
• Osłabienie mięśni: Zmniejszenie siły mięśniowej, np. w zakresie zginania lub prostowania stopy.
• Nasilenie bólu przy ruchu: Nawet drobne ruchy kręgosłupa, kichanie, kaszel czy chodzenie mogą nasilać ból.

W skrajnych przypadkach mogą wystąpić trudności w oddawaniu moczu lub stolca oraz porażenie zwieraczy, co wymaga pilnej interwencji medycznej.

Diagnoza rwy kulszowej

Rozpoznanie rwy kulszowej opiera się na dokładnym wywiadzie i badaniu fizykalnym. Lekarz ocenia lokalizację bólu, czucie, siłę mięśniową oraz odruchy w dolnej części ciała. W przypadkach ciężkich, przewlekłych lub z podejrzeniem poważniejszych zmian, zleca się badania obrazowe, takie jak:

• Rezonans magnetyczny (MRI): Najbardziej czułe badanie, wykrywające przepukliny, guzy, ropnie czy zmiany zwyrodnieniowe.
• Tomografia komputerowa (CT): Szczególnie pomocna w ocenie struktur kostnych kręgosłupa.
• RTG kręgosłupa: Służy do oceny stabilności kręgosłupa i wykluczenia zmian urazowych.

Leczenie rwy kulszowej

Leczenie rwy kulszowej zależy od jej przyczyny i nasilenia objawów. W większości przypadków ból ustępuje samoistnie w ciągu kilku tygodni.

Domowe sposoby i farmakoterapia

• Odpoczynek: Krótkotrwałe unieruchomienie w wygodnej pozycji może przynieść ulgę. Zalecane pozycje to leżenie na boku z ugiętymi nogami lub na plecach z poduszką pod kolanami.
• Leki przeciwbólowe i przeciwzapalne: Doustne środki, takie jak ibuprofen, diklofenak czy metamizol, mogą pomóc w złagodzeniu bólu. Maści lub żele przeciwbólowe stosowane miejscowo również mogą przynieść ulgę.
• Terapie termiczne: Okłady chłodzące lub rozgrzewające na bolesne miejsce.

Fizjoterapia i leczenie specjalistyczne

• Ćwiczenia rozciągające i wzmacniające: Fizjoterapia pomaga złagodzić ból, zwiększyć ruchomość i wzmocnić mięśnie podtrzymujące kręgosłup.
• Farmakoterapia specjalistyczna: W razie silnych objawów stosuje się silniejsze leki przeciwbólowe, leki rozluźniające mięśnie lub opioidy.
• Blokady przeciwbólowe: Podawanie leków znieczulających i sterydowych bezpośrednio w okolice objęte stanem zapalnym.

Interwencje chirurgiczne

Operacja jest wskazana w przypadku:

• Porażenia zwieraczy lub trudności w oddawaniu moczu i stolca.
• Niedowładu kończyn dolnych.
• Nieskuteczności leczenia zachowawczego i nasilających się objawów.
  Najczęstszym zabiegiem jest mikrodiscektomia – usunięcie fragmentu krążka uciskającego korzeń nerwowy.

Zapobieganie nawrotom rwy kulszowej

Aby zmniejszyć ryzyko nawrotów, warto:

• Utrzymywać prawidłową postawę ciała i unikać długotrwałego siedzenia.
• Regularnie wykonywać ćwiczenia wzmacniające mięśnie grzbietu i brzucha.
• Unikać nadmiernego dźwigania ciężarów.
• Kontrolować masę ciała, aby zmniejszyć obciążenie kręgosłupa.

Jeśli odczuwasz uporczywy ból pleców promieniujący do nogi, nie czekaj – skonsultuj się z lekarzem, aby rozpocząć odpowiednie leczenie i zapobiec powikłaniom.