Zespół jelita drażliwego (IBS) to przewlekła choroba jelit, zaliczana do zaburzeń interakcji między jelitami a mózgiem. Charakteryzuje się nawracającym bólem brzucha oraz zmianami rytmu wypróżnień, bez wyraźnych zmian organicznych czy biochemicznych w przewodzie pokarmowym. Choć przyczyny IBS nie są do końca znane, głównymi czynnikami są zaburzenia regulacji osi mózg–jelito, nadwrażliwość trzewna, dysfunkcje układu nerwowego oraz zmiany w składzie mikrobioty jelitowej. Choroba częściej dotyczy kobiet i może być wyzwalana przez infekcje układu pokarmowego, stosowanie antybiotyków, a także stres i problemy emocjonalne.

Objawy IBS różnią się w zależności od postaci choroby, które według kryteriów rzymskich IV dzielą się na dominującą biegunkę, zaparcie, formę mieszaną lub nieokreśloną. Kluczowym objawem jest ból brzucha, który bywa ostry, kurczowy lub uporczywy, ale rzadko występuje w nocy. W postaci z biegunką stolce są częste, wodniste lub półpłynne, zwykle pojawiają się rano, po posiłkach lub w sytuacjach stresowych. W zaparciach stolec jest twardy, oddawany z wysiłkiem, często towarzyszy mu uczucie niepełnego wypróżnienia. U niektórych osób występują naprzemienne epizody biegunki i zaparć.

Dodatkowe objawy mogą obejmować wzdęcia, obecność śluzu w stolcu, zmęczenie, bóle głowy, nudności, zgagę, a także dolegliwości związane z układem moczowym czy menstruacyjnym. Często współwystępują również zaburzenia psychiczne, takie jak lęk czy depresja. Badanie fizykalne zwykle nie wykazuje odchyleń od normy, choć u niektórych pacjentów można zaobserwować tkliwość w dolnej części brzucha.

Rozpoznanie IBS opiera się głównie na wywiadzie lekarskim i charakterystycznych objawach, takich jak nawracający ból brzucha, który występuje średnio co najmniej raz w tygodniu przez ostatnie trzy miesiące i wiąże się z wypróżnieniem, zmianą częstotliwości lub konsystencji stolca. Aby wykluczyć inne choroby, wykonuje się badania diagnostyczne, takie jak morfologia krwi, oznaczenie CRP, kalprotektyny w kale czy badania serologiczne w kierunku celiakii. U pacjentów powyżej 50. roku życia oraz u osób z objawami alarmowymi, jak krew w stolcu, gorączka czy niezamierzona utrata masy ciała, zaleca się dodatkowe badania, w tym kolonoskopię. W przypadkach wskazujących na nietypowe przyczyny objawów wykonuje się bardziej zaawansowane badania, takie jak oznaczenie kwasów żółciowych lub specjalistyczne testy w kierunku zaburzeń wchłaniania.

IBS to schorzenie o łagodnym przebiegu, które nie prowadzi do poważnych następstw zdrowotnych ani wyniszczenia organizmu. Objawy mogą jednak uporczywie nawracać, co wpływa na jakość życia pacjentów. Regularne monitorowanie stanu zdrowia i unikanie czynników zaostrzających dolegliwości są kluczowe w postępowaniu z tą chorobą.

Jeśli zauważasz u siebie objawy charakterystyczne dla IBS, skonsultuj się z lekarzem, aby wykluczyć inne schorzenia i ustalić najlepszy sposób postępowania. Wczesna diagnoza i właściwe zarządzanie objawami mogą znacząco poprawić komfort życia. Nie zwlekaj – umów się na wizytę już dziś!