Układ endokrynny pełni kluczową rolę w regulacji funkcji organizmu poprzez wydzielanie hormonów. Jednym z najczęściej dotkniętych schorzeniami gruczołów dokrewnych jest tarczyca, która produkuje hormony wpływające na metabolizm, temperaturę ciała, kondycję skóry, układ sercowo-naczyniowy i wiele innych procesów. Dysfunkcje tarczycy występują najczęściej w postaci nadczynności lub niedoczynności, które wpływają na różne obszary zdrowia i codziennego życia.
Nadczynność tarczycy
Nadczynność tarczycy to stan, w którym gruczoł tarczycy produkuje nadmierną ilość hormonów. Główne objawy obejmują:
- przyspieszoną akcję serca,
- drżenie rąk,
- niepokój, nerwowość i problemy ze snem,
- nadmierne pocenie się, nietolerancję ciepła,
- spadek masy ciała mimo normalnego apetytu,
- wytrzeszcz oczu w zaawansowanych przypadkach (orbitopatia tarczycowa).
Częstymi przyczynami nadczynności tarczycy są choroba Gravesa-Basedowa (choroba autoimmunologiczna) oraz wole guzkowe toksyczne.
Niedoczynność tarczycy
Niedoczynność tarczycy to schorzenie charakteryzujące się zbyt małym wytwarzaniem hormonów przez tarczycę, co prowadzi do spowolnienia procesów metabolicznych. Typowe objawy obejmują:
- suchą skórę, łamliwe włosy i paznokcie,
- senność, zmęczenie, trudności z koncentracją,
- przyrost masy ciała mimo braku zmian w diecie,
- nietolerancję zimna,
- zaparcia,
- obrzęki twarzy i kończyn,
- zaburzenia miesiączkowania i problemy z płodnością.
Najczęstszą przyczyną niedoczynności tarczycy jest choroba Hashimoto, autoimmunologiczne zapalenie tarczycy, które prowadzi do stopniowego uszkodzenia gruczołu.
Przyczyny i diagnostyka
Choroby tarczycy mogą być spowodowane różnorodnymi czynnikami, w tym genetycznymi predyspozycjami, niedoborem jodu, infekcjami, stresem czy niektórymi lekami. Diagnostyka opiera się głównie na badaniach krwi, takich jak poziom hormonów tarczycy (T3, T4) oraz tyreotropiny (TSH), a także na badaniach obrazowych, np. ultrasonografii tarczycy.
Kiedy zgłosić się do lekarza?
Jeśli zauważysz u siebie powyższe objawy lub masz w rodzinie osoby z chorobami tarczycy, warto skonsultować się z lekarzem. Wczesne rozpoznanie i leczenie mogą zapobiec poważnym powikłaniom i poprawić jakość życia.