Ból kręgosłupa to szeroki termin obejmujący różnorodne dolegliwości od uczucia napięcia, sztywności po silne bóle w rejonie pleców. Może obejmować różne odcinki kręgosłupa: szyjny (odczuwany w okolicy karku), piersiowy i lędźwiowy (najczęściej w okolicy krzyża). Ból ten może rozchodzić się wzdłuż ramion, klatki piersiowej czy nóg, co zależy od odcinka kręgosłupa, w którym pojawia się problem.
Rodzaje bólu kręgosłupa
Pod względem długości trwania ból kręgosłupa dzieli się na:
- Ostry – trwający do 4 tygodni.
- Podostry – od 4 tygodni do 3 miesięcy.
- Przewlekły – trwający powyżej 3 miesięcy.
Jeśli ból ustępuje, ale wraca po okresie ponad 6 miesięcy, mówimy o nawrocie, a nie o przewlekłym zaostrzeniu.
Nieswoisty ból kręgosłupa
W większości przypadków (około 90%) ból kręgosłupa jest nieswoisty, co oznacza, że nie można znaleźć konkretnej przyczyny w badaniach obrazowych. Widoczne są jednak zmiany, które wynikają z naturalnego procesu starzenia, jak odwodnienie krążków międzykręgowych czy obecność osteofitów (narośli kostnych).
Swoisty ból kręgosłupa
U około 10% pacjentów ból kręgosłupa ma charakter swoisty i jest związany z konkretnymi schorzeniami, jak:
- Uszkodzenia krążków międzykręgowych (dyskogenne)
- Problemy ze stawami międzykręgowymi lub krzyżowo-biodrowymi (zwyrodnienia, zapalenia)
- Ucisk na nerwy, np. przepuklina jądra miażdżystego
- Ból mięśni i powięzi pleców
- Problemy z więzadłami miednicy.
Objawy i charakterystyka bólu
-
Nieswoisty ból kręgosłupa
Występuje głównie w okolicy kręgosłupa bez promieniowania do kończyn. Zazwyczaj ustępuje w ciągu kilku dni, choć często nawraca. U niektórych pacjentów ból ostry może przekształcić się w przewlekły, zwłaszcza jeśli istnieją dodatkowe czynniki ryzyka, takie jak depresja, wcześniejsze epizody bólu kręgosłupa czy ciężka praca fizyczna. Przewlekły ból znacząco wpływa na codzienne funkcjonowanie. -
Swoisty ból kręgosłupa
Może mieć bardziej złożony charakter i często towarzyszy mu promieniowanie do kończyn, objawy neurologiczne (np. osłabienie mięśni), trudności z chodzeniem, a nawet zaburzenia pracy zwieraczy.
Typowe postacie swoistego bólu kręgosłupa
- Choroba zwyrodnieniowa kręgosłupa – ból pojawia się przy aktywności fizycznej, a zmniejsza się w spoczynku.
- Rwa kulszowa i rwa ramienna – ból promieniujący do kończyn, często towarzyszą mu drętwienie, mrowienie czy osłabienie mięśni.
- Zwężenie kanału kręgowego – występuje zwykle u osób starszych i wiąże się z trudnościami w chodzeniu oraz uczuciem „ciężkich” nóg, nasilającym się przy dłuższym marszu.
- Zapalenie stawu krzyżowo-biodrowego – przewlekły ból w dolnej części pleców, czasem promieniujący do pośladków i pachwiny.
- Złamania osteoporotyczne – mogą wystąpić przy lekkich urazach u osób starszych, zwykle w odcinku piersiowym lub lędźwiowym, powodując ostry ból.
- Nowotwory – ból o nasileniu stałym, również w nocy, który nie ustępuje w spoczynku. W zaawansowanych przypadkach może prowadzić do osłabienia kończyn.
- Zapalenie kręgosłupa – trwały ból z gorączką, pojawiający się na tle zapalnym.
Kiedy potrzebne są dodatkowe badania?
W przypadku ostrego bólu bez tzw. „czerwonych flag” (np. niekontrolowane osłabienie kończyn, zaburzenia zwieraczy, podejrzenie zakażenia lub nowotworu) nie ma potrzeby wykonywania obrazowych badań kręgosłupa. Czerwone flagi mogą wskazywać na konieczność dokładniejszej diagnostyki (np. RTG, tomografia komputerowa – TK, czy rezonans magnetyczny – MR).
Rola badań obrazowych
Badania takie jak RTG pomagają zobaczyć zmiany związane z wiekiem, jednak mają ograniczoną wartość w diagnozowaniu nowotworów lub infekcji. TK dobrze obrazuje kości i kręgi, a MR jest zalecany, gdy podejrzewa się nowotwory lub zakażenia, dając szczegółowy obraz rdzenia kręgowego oraz nerwów.
Podsumowanie
Ból kręgosłupa to dolegliwość o różnorodnych przyczynach i przebiegu, często zależna od stylu życia i wieku. Aby uzyskać skuteczne leczenie, kluczowe jest rozpoznanie przyczyny bólu, co pozwala dobrać odpowiednią terapię. Jeśli ból nie ustępuje lub pojawiają się niepokojące objawy, umów się na konsultację lekarską.