Zapalenie płuc to choroba, która obejmuje stan zapalny pęcherzyków płucnych lub tkanki śródmiąższowej płuc. Może mieć różne przyczyny, od infekcji bakteryjnych i wirusowych po grzybicze i chemiczne. Z praktycznego punktu widzenia dzieli się je na pozaszpitalne (u osób przebywających poza szpitalem) i szpitalne (u osób hospitalizowanych przez ponad 48 godzin).
Najczęstszym czynnikiem wywołującym pozaszpitalne zapalenie płuc jest dwoinka zapalenia płuc (Streptococcus pneumoniae), ale za chorobę mogą odpowiadać także inne bakterie, wirusy i grzyby. W przypadku szpitalnego zapalenia płuc dominują bakterie wielolekooporne, takie jak Pseudomonas aeruginosa czy Klebsiella pneumoniae. Ryzyko szpitalnego zapalenia płuc wzrasta zwłaszcza u pacjentów mechanicznie wentylowanych.
Objawy zapalenia płuc różnią się w zależności od czynnika sprawczego i ciężkości choroby. Do typowych objawów należą gorączka, dreszcze, poty, kaszel (często z odkrztuszaniem ropnej wydzieliny), ból w klatce piersiowej nasilający się przy oddychaniu lub kaszlu, a także duszność. U osób starszych objawy mogą być mniej wyraźne, ograniczając się do osłabienia czy dezorientacji. Z kolei infekcje wirusowe czy wywołane przez bakterie atypowe, jak Mycoplasma pneumoniae, mogą przebiegać z łagodniejszymi objawami ogólnoustrojowymi, takimi jak bóle mięśni, chrypka czy katar.
Rozpoznanie zapalenia płuc opiera się na objawach klinicznych, badaniu fizykalnym i radiologicznym. Charakterystyczne zmiany na zdjęciu RTG płuc, takie jak zacienienia wskazujące na nacieki zapalne, potwierdzają diagnozę. Badania laboratoryjne, takie jak morfologia krwi (leukocytoza) i oznaczenie CRP (białka ostrej fazy), pomagają ocenić stan zapalny. W cięższych przypadkach lekarz może zlecić dodatkowe badania, np. posiewy krwi czy plwociny, a u pacjentów hospitalizowanych – bronchoskopię.
Leczenie zapalenia płuc zależy od przyczyny i ciężkości choroby. Antybiotykoterapia jest podstawą w leczeniu bakteryjnych zakażeń płuc. W przypadkach lżejszych, leczonych w domu, leki te podaje się doustnie, zazwyczaj przez 7 dni. W szpitalu, w zależności od stanu pacjenta, stosuje się antybiotyki dożylne. Dla skuteczności terapii kluczowe jest regularne przyjmowanie leku zgodnie z zaleceniami lekarza. W razie zakażeń drobnoustrojami atypowymi lub opornymi terapia może być bardziej złożona i trwać dłużej.
Leczenie wspomagające obejmuje odpoczynek, nawodnienie organizmu oraz unikanie czynników drażniących, takich jak dym papierosowy. W razie potrzeby stosuje się leki łagodzące objawy, np. mukolityki ułatwiające odkrztuszanie. Przeciwkaszlowe leki hamujące odruch kaszlu są zwykle niewskazane, ponieważ mogą utrudniać usuwanie wydzieliny z dróg oddechowych.
W cięższych przypadkach, gdy występuje niewydolność oddechowa, obustronne zmiany w płucach, ropnie czy inne powikłania, konieczna może być hospitalizacja. Pobyt w szpitalu zapewnia możliwość intensywnego monitorowania, podawania leków dożylnych i leczenia powikłań.
Rokowanie w zapaleniu płuc zależy od wielu czynników, takich jak wiek pacjenta, obecność chorób współistniejących i rodzaj patogenu. Większość osób leczonych ambulatoryjnie szybko wraca do zdrowia, ale u pacjentów hospitalizowanych, zwłaszcza w przypadku szpitalnego zapalenia płuc, ryzyko poważnych powikłań jest większe.
Jeżeli zauważysz objawy takie jak uporczywy kaszel, gorączka, duszność czy ból w klatce piersiowej, zgłoś się do lekarza. Wczesna diagnoza i leczenie są kluczowe, aby uniknąć powikłań i przyspieszyć powrót do zdrowia. Dbaj o swoje płuca i nie bagatelizuj żadnych objawów!